Instrukcje ogólne bhp (cz.1) – instrukcja dotycząca wszystkich osób wykonujących pracę

Instrukcje bhp są podstawowymi dokumentami w przedsiębiorstwie będące –  oprócz instrukcji eksploatacji / obsługi –  ważnym źródłem informacji o zasadach bezpiecznej pracy.

Zgodnie z przepisami pracodawca jest obowiązany udostępnić pracownikom, do stałego korzystania, aktualne instrukcje bezpieczeństwa i higieny pracy. Obowiązek ten wynika  z § 41 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 2003 r. Nr 169, poz. 1650 z późn. zm.).

Przede wszystkim dobrze jest opracować obszerną instrukcję ogólną bhp, zawierając w niej maksymalną ilość informacji dotyczących tych wynikających z  przepisów oraz zasad bhp.  Natomiast instrukcje stanowiskowe bhp traktować jako uzupełnienie ogólnej skupiając się podczas ich opracowania przy konkretach dotyczących danej maszyny / urządzenia / pojazdu / procesu technologicznego.

Budowa instrukcji 

Sama budowa instrukcji to  w sposób zrozumiały i jednoznaczny wskazywanie czynności, które wykonujący pracę powinien wykonać przed rozpoczęciem danej pracy, zasady i sposoby bezpiecznego wykonywania tej pracy, czynności do wykonania po jej zakończeniu oraz zasady postępowania w sytuacjach awaryjnych, stwarzających zagrożenia dla życia lub zdrowia pracowników.

PODSTAWOWE ZASADY BEZPIECZEŃSTWA

Instrukcję warto rozpocząć od wskazania kogo ona dotyczy, np. wszystkich wykonujących prace zamiast wszystkich pracowników. Rozszerza to zakres na wszystkie osoby wykonujące zadania lub prace na terenie firmy, tj. pracowników, osoby na umowy cywilne / samozatrudnionych, a także firm zewnętrzne wykonujące prace doraźnie.

Jako, że ideą instrukcji ogólnej bhp jest pełnienie funkcji pewnego rodzaju wstępu do każdej kolejnej instrukcji należy zdefiniować pewne pojęcia, np. to, że niniejsza instrukcja określa ogólne zasady bezpiecznej pracy i obowiązki wykonujących pracę, zasadnicze czynności przed rozpoczęciem pracy, zasady i sposoby bezpiecznego wykonania pracy oraz czynności po jej zakończeniu, postępowanie w przypadku sytuacji awaryjnych i stanowi integralną częścią każdej instrukcji, a stanowisko pracy rozumiane jest jako przestrzeń pracy wraz ze znajdującymi się na wyposażeniu maszynami, urządzeniami technicznymi, urządzeniami, instalacjami, substancjami i mieszaninami chemicznymi, narzędziami oraz prowadzonym procesem technologicznym lub jego częścią.

Jako, że jest to instrukcja ogólna to należy opisać w niej wszelkie niezbędne zasady dopuszczenia / rozpoczęcia pracy, m.in:

• do pracy może przystąpić osoba pełnoletnia, posiadająca przeszkolenie ogólne oraz stanowiskowe bhp, aktualne zaświadczenie lekarskie, po zapoznaniu z instrukcjami oraz oceną ryzyka zawodowego dla danego stanowiska pracy / wykonywanych prac,
• do pracy należy przystąpić: wypoczętym, trzeźwym, w pełni sprawnym umysłowo i fizycznie,
• przed rozpoczęciem pracy na stanowisku / miejscu pracy należy zapoznać się z instrukcjami (obsługi, bezpiecznej pracy, eksploatacji, technologii), procedurami wewnętrznymi,
• każdy jest zobowiązany używać przewidzianą na danym stanowisku odzież i obuwie robocze i/lub firmowe,
• każdy jest zobowiązany stosować przydzielone środki ochrony indywidualnej.

W instrukcji ogólnej bhp dobrze jest wskazać prawa pracownika do powstrzymania się od wykonania pracy w razie, gdy warunki pracy nie odpowiadają przepisom bhp i stwarzają bezpośrednie zagrożenie dla zdrowia lub życia lub gdy wykonywana przez niego praca grozi takim niebezpieczeństwem innym osobom.

Kończąc opisywanie podstawowych zasad bezpieczeństwa należy wspomnieć, że przestrzeganie przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy jest podstawowym obowiązkiem oraz opisać te zasady, np.:

• znać przepisy oraz zasady bezpieczeństwa i higieny pracy, brać udział w szkoleniu i instruktażu z tego zakresu oraz poddawać się wymaganym egzaminom sprawdzającym,
• wykonywać pracę w sposób zgodny z przepisami i zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy oraz stosować się do wydawanych w tym zakresie poleceń i wskazówek przełożonych,
• stosować środki ochrony zbiorowej, a także używać przydzielonych środków ochrony indywidualnej oraz odzieży i obuwia roboczego, zgodnie z ich przeznaczeniem,
• poddawać się wstępnym, okresowym i kontrolnym oraz innym zaleconym badaniom lekarskim i stosować się do wskazań lekarskich,
• współdziałać z pracodawcą i przełożonymi w wypełnianiu obowiązków dotyczących bhp,
• stosować się do znaków nakazu, zakazu, ostrzegawczych, tablic, sygnałów oraz ostrzeżeń,
• znać zagrożenia na stanowisku pracy oraz przestrzegać zaleceń oraz środków profilaktycznych zawartych w ocenie ryzyka zawodowego,
• dbać o należyty stan powierzonego mu mienia,
• dbać o higienę osobistą oraz czystość i porządek stanowiska pracy,
• unikać prowadzenia rozmów przy pracy, gdyż to odwraca uwagę od wykonywanych czynności,
• rozpoczynać i wykonywać pracę, których nie zlecił przełożony.

CZYNNOŚCI PRZED ROZPOCZĘCIEM PRACY

W tym bloku skupić się należy na wszelkich czynnościach, które należy wykonać przed rozpoczęciem pracy, a które powtarzać się będę niezależnie od stanowiska pracy.

Będzie to obowiązek oceny sprawności odzieży roboczej i środków ochrony indywidualnej stosowanego na danym stanowisku pracy. Przed przystąpieniem do wykonywania zaś sprawdzenie stanu  i sprawności  stanowiska pracy oraz  przygotowanie  materiałów właściwych do wykonywanej pracy.  Przed samym rozpoczęciem pracy wykonujący prace powinien dostosować stanowisko pracy – w tym załączyć wentylację mechaniczną,  włączyć oświetlenie oraz inne urządzenie gwarantujące bezpieczną pracę. Niezwykle ważną rzeczą – ze względu na zapewnienie bezpieczeństwa jest usunięcie wszystkich zbędnych przedmiotów znajdujących się w miejscu pracy, upewnienie  się, czy podłoga wokół stanowiska pracy jest sucha i czysta oraz upewnienie  się, czy rozpoczęcie pracy nie spowoduje zagrożeń osób przebywających na tym stanowisku pracy lub w jego bezpośrednim otoczeniu.

Jeżeli zostały zauważone przed rozpoczęciem pracy jakiekolwiek usterki należy zgłosić przełożonemu wszelkie dostrzeżone nieprawidłowości  i zagrożenia mogące mieć wpływ na bezpieczeństwo pracy.

ZASADY I SPOSOBY BEZPIECZNEGO WYKONANIA PRACY

Podobnie jak poprzednim bloku należy zamieścić tutaj informację dotyczących ogólnych zasad bezpiecznego wykonania pracy mających zastosowanie niezależnie od stanowiska pracy.

Tak więc jedną z podstawowych zasad jest utrzymywanie czystości na stanowisku pracy, stosowanie się do sygnałów bezpieczeństwa oraz  użytkowanie z przeznaczenie maszyn, urządzeń technicznych, urządzeń, substancji i mieszanin chemicznych, narzędzi, itp. Wykonujący pracę powinien stosować się wskazówek przełożonego, niemniej  – dla zachowania bezpieczeństwa – wykonywać czynności w tempie odpowiadającym naturalnemu rytmowi pracy oraz koncentrować swoją uwagę na wykonywanych czynnościach.

W instrukcji ogólnej bhp można również poinformować pracownika o obowiązku przestrzegania instrukcji (obsługi, bezpiecznej pracy, eksploatacji, technologii i innych) dotyczących wykonywanej pracy, zachowania  szczególnej ostrożności podczas poruszania się po drogach i innych ciągach komunikacyjnych w zakładzie pracy i w miejscu wykonywania prac oraz przestrzegania norm dźwigania, przenoszenia i podnoszenia ciężarów.

Wspomnieć należy także, że spożywanie posiłków i napoi może się odbywać w pomieszczeniach do tego ustalonych, a  palenie tytoniu i użytkowanie e-papierosów może się odbywać wyłącznie w miejscach do tego wyznaczonych.

Jedną z podstawowych zasad bezpieczeństwa jest to aby naprawy i  konserwacje były dokonywane wyłącznie przez osoby do tego wyznaczone, posiadające odpowiednie uprawnienia i kwalifikacje oraz przestrzeganie dopuszczania na swoim stanowisku  pracy osób postronnych wyłącznie za zgodą  przełożonego.

PO ZAKOŃCZENIU PRACY

Po zakończeniu pracy wykonujący prace powinien przekazać informacje o stanie zaawansowania wykonywanych prac swojemu bezpośredniemu przełożonemu / zlecającemu prace. Wcześniej należy uporządkować i oczyścić stanowisko pracy, upewnić się czy pozostawione stanowisko pracy nie stwarza żadnego zagrożenia dla otoczenia oraz zabezpieczyć materiał / surowce  wykorzystywane podczas procesu pracy.

POSTĘPOWANIE W PRZYPADKU SYTUACJI AWARYJNYCH

I na zakończenie instrukcji ogólnej bhp opis postępowania w sytuacjach awaryjnych, m.in. informacja, że w razie stwierdzenia jakichkolwiek uszkodzeń czy usterek nie wolno podejmować pracy, a po ich stwierdzenie  niezwłocznie powiadomić o tym swojego przełożonego w celu szybkiej ich likwidacji, zaś w przypadku zdarzenia zagrażającego zdrowiu lub życiu, należy powiadomić osoby narażone i wspólnie opuścić pomieszczenia lub teren zagrożenia. Natomiast w razie pożaru należy rozpocząć akcję gaśniczą, ewakuacyjną,  powiadomić straż pożarną (tel.: 112, 998).

Warto również nadmienić, że Każdy wypadek należy niezwłocznie zgłosić przełożonemu, a osobie poszkodowanej udzielić niezwłocznie pierwszej pomocy i w razie potrzeby wezwać pogotowie (tel.: 112, 999).